Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι, διεθνώς, απευθύνονται σε ιδιωτικές εταιρείες που «χτίζουν» τράπεζες DNA, ελπίζοντας ότι με τη βοήθειά τους θα αλιεύσουν περισσότερα στοιχεία για την καταγωγή τους ή θα εντοπίσουν άγνωστους συγγενείς. Οι πρώτες εταιρείες αυτού του είδους εμφανίστηκαν στις αρχές 2000. Οι περισσότερες έχουν τη βάση τους στις ΗΠΑ, λειτούργησαν κι άλλες όμως στη Βρετανία, στην Ισλανδία, στον Καναδά και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Το 2007 η εταιρεία 23andMe κοστολογούσε το τεστ στα $ 999. Ο ανταγωνισμός έριξε τις τιμές και πλέον αρκούν $ 99 (ή και λιγότερα, ανάλογα με την εταιρεία και τις περιόδους προσφορών). Κομβικό ρόλο έπαιξε η είσοδος της εταιρείας Ancestry, το 2012, σε αυτή την αναπτυσσόμενη αγορά. Σήμερα υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 12 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν δώσει γενετικό υλικό σε αντίστοιχες εταιρείες. Τουλάχιστον οι μισοί εξ αυτών είναι πελάτες της Ancestry.
Η τάση έχει διαδοθεί ευρύτατα στα μέλη της ελληνικής Διασποράς. Μετανάστες δεύτερης ή τρίτης γενιάς χρησιμοποιούν αυτές τις υπηρεσίες. Κάποιοι παρακινούνται από την επιθυμία του νόστου για την πατρίδα των προγόνων τους, άλλοι από την ανάγκη να ανασυνθέσουν την προσωπική τους ιστορία.
Ο Ηλίας Βλάντον, συνταξιούχος καθηγητής Iστορίας στο Ουάσιγκτον, γνώριζε ήδη αρκετά για το ελληνικό παρελθόν του. Ηθελε όμως να μάθει περισσότερα. Εκανε δύο τεστ DNA σε διαφορετικές εταιρείες, έπεισε την αδελφή του, αλλά και τη μητέρα του, δύο εβδομάδες προτού αυτή πεθάνει στο νοσοκομείο, να πράξουν το ίδιο.
DNA ξαδέλφια
Λέει ότι έχει επικοινωνήσει με περισσότερα από τα ξαδέλφια του, με τα οποία μοιράζεται γενετικές αλληλουχίες. «Τουλάχιστον 15 ξαδέλφια μου είχαν προγόνους που γεννήθηκαν σε γειτονικά μέρη με τους Ανω Γιανναίους, Αρκαδίας, το χωριό του πατέρα μου», λέει στην εφημερίδα Καθημερινή. «Στόχος μου είναι να επικοινωνήσω και με άλλα τέταρτα και πέμπτα ξαδέλφια μου και να βρω ποιοι ήταν οι κοινοί μας πρόγονοι», τονίζει.
Παρόμοιες έρευνες κάνουν και Ελληνες που υιοθετήθηκαν –νόμιμα ή παράνομα– μετά τη λήξη του Εμφυλίου και μεγάλωσαν στις ΗΠΑ γνωρίζοντας ελάχιστα για το παρελθόν τους.
Οταν η Αμερικανίδα Ελεν Γουαϊτχάουζ έστηνε το δικό της γενεαλογικό δέντρο, έκανε τεστ DNA. Εκπληκτη έμαθε ότι έχει κοντινά ξαδέρφια στην Καλαμάτα. Ο Ελληνας που θεωρεί ότι ήταν ο βιολογικός της παππούς φαίνεται ότι το 1929 ζούσε στο Σικάγο.
«Πρέπει να ταξιδέψω στην Ελλάδα για περισσότερα στοιχεία», λέει. «Το DNA μου αποκάλυψε έναν καινούργιο κόσμο. Είναι ευθύνη μου να λύσω το μυστήριο της καταγωγής του πατέρα μου».